Op 3 november in het jaar 1500, ruim 500 jaar geleden dus, werd in het bruisende Florence een van de meest controversiële kunstenaars uit die tijd geboren. Hij was waarschijnlijk enorm welkom door zijn ouders, die hem namelijk ook zo noemden: Benvenuto Cellini.
In die tijd, waarin de Renaissance zijn hoogtijdagen vierde en er langzaam een soort tussenperiode (het Maniërisme) ontstond, kende Cellini een roerig leven. Hij was beeldhouwer en edelsmid, maar ook dichter en musicus. Een homo universalis, bon vivant en enorm opvliegend van karakter. Soort van openlijk homoseksueel maar ook weer niet, want dat werd zelfs in het tolerante Florence niet echt gepruimd. Hij schreef een autobiografie, waarin hij zichzelf ophemelde en vol trots vertelde over zijn gewelddadigheden: zo bracht hij twee mensen om, onderweg naar Frankrijk, sloeg hij de moordenaar van zijn broer naar de eeuwige jachtvelden en verwondde hij iemand die een rechtszaak tegen hem was begonnen dusdanig zwaar, dat ie nooit meer kon lopen. Over zijn roerige leven maakte Hector Berlioz zelfs een opera.
Gelukkig kon Cellini ook wel écht iets. Zijn beroemdste werk is waarschijnlijk zijn Perseus, nog steeds in het openbaar te bewonderen op de Piazza della Signoria in Florence. Ik vind het het allermooiste bronzen beeld ooit gemaakt: je blijft ernaar kijken.
Er is (vanzelfsprekend) ook een mooie anekdote over dit beeld te vertellen: tijdens het gieten van het beeld in brons, lag Cellini ziek op bed, waardoor zijn assistenten het proces in de gaten moesten houden. Dat ging mis (je verwacht het niet) en het brons begon te klonteren. Met alle macht sprong Cellini uit zijn ziekbed en gooide alles wat hij kon missen, inclusief het tin uit de keuken, in het vuur om het klonteren te stoppen. Dat lukte, alleen een stukje teen moest later worden aangezet. Zo werd het een absoluut meesterwerk: uit één stuk gegoten, een proeve van bekwaamheid waarmee hij zichzelf én zijn opdrachtgever Cosimo I de’ Medici overtrof.
Het beeld zelf is magistraal: de blik van Perseus, een zelfportret van Cellini op de achterkant van de helm, de geschokte gelaatsuitdrukking van Medusa, het bloed nadruipend uit haar afgehakte hoofd. De verwrongen houding van haar dode lichaam en – last but not least – de handtekening van Cellini op de ceintuur over de borst van Perseus. Niet zonder toeval, lijkt me, een verwijzing naar de ceintuur met handtekening van Michelangelo op diens Pietà.
Het is absoluut een kopstuk, zowel letterlijk als figuurlijk. Ga het zien.
