18 februari 1564. De grote, grootste, allergrootste Michelangelo Buonarroti blaast zijn laatste adem uit. Bijna 89 jaar oud, al jaren vertrokken uit Florence en woonachtig in Rome, waar hij talloze meesterwerken heeft achtergelaten. Al tijdens zijn leven werd Michelangelo geroemd en op waarde geschat. Hij bleef ook tot bijna zijn dood actief: drie dagen ervoor werkte hij nog aan zijn laatste Pietà, de Rondanini-pietà, die onvoltooid bleef en nu te zien is in het Castello Sforzesco te Milaan. Een kleine maand voor zijn dood werd tijdens het Concilie van Trent besloten dat de naakte delen uit zijn Laatste Oordeel moesten worden bedekt, iets waar de kunstenaar (uiteraard) fel op tegen was.
Hij stierf in zijn bescheiden woning in hartje Rome, vlakbij waar nu het grote Monument voor Vittorio Emanuele II staat, je weet wel, dat grote marmeren geval waar dus een gehele woonwijk voor moest wijken. Hij stief in het bijzijn van zijn vriend en mogelijk geliefde Tommaso de’ Cavalieri, een edelman uit Rome. Naar verluidt waren zijn laatste woorden – al is dat altijd nogal twijfelachtig en nooit ‘Nondeju, dit doet zeer’ of ‘Ik had nog wel een wijntje gelust’:
“Ik geef mijn ziel terug in de hand van God, mijn lijf aan de aarde en mijn bezit aan mijn familie.”
Michelangelo was dood en dat nieuws ging al vlot rond. De grootste kunstenaar van zijn tijd (en met 88 jaar is dat een lange tijd) was er niet meer. De (kleine) wereld rouwde en vooral in Florence werd het gemist gevoeld. Kind van de stad, maar niet meer woonachtig daar. Datzelfde was ook al gebeurd met Dante Alighieri, de grootste dichter die Italië ooit kende en die eeuwen eerder werd verbannen uit Florence, maar nooit meer terugkeerde en nog steeds in Ravenna begraven ligt: nog steeds een litteken in de ziel van de stad. En nu was ook Michelangelo niet in Florence bij zijn dood en dat terwijl ook hij had gewild dat hij in Florence zou worden begraven.
In Rome dachten ze daar anders over. De Romeinen hadden een plekje bedacht in de Sint Pieter, waarvan hij de koepel ontwierp en natuurlijk zijn bekendste Pietà te bewonderen was. Desondanks deden de Florentijnen er alles aan om de gran maestro naar zijn geboortestad terug te halen. De neef van Michelangelo, Lionardo Buonarroti, kwam in het geheim naar Rome en stal het lichaam in de nacht en bracht het terug naar Florence, zonder dat de Romeinen er erg in hadden. Dat moet een geweldige exercitie zijn geweest: in stilte met een paardenkar, in het holst van de nacht, en dan een in doeken gewikkeld lichaam mee de stad uit smokkelen.
Terug in Florence werd Michelangelo’s lichaam feestelijk onthaald, op 11 maart. Op 12 maart werden de eerste begrafenisrituelen dunnetjes overgedaan en op 14 maart nogmaals: de San Lorenzo-kerk, waar Michelangelo een façade voor zou hebben moeten maken, vierde het leven en de dood van de artiest. Uiteindelijk werd Michelangelo begraven in de Santa Croce in Florence, in een door zijn grote vriend en fanboy Giorgio Vasari ontworpen praalgraf. Meteen vooraan, en dat was niet voor niets. Zijn grote wens: ‘Zodra de Dag des Oordeels komt, wil ik eerst de Koepel van de Duomo zien, voordat ik naar de hemel ga’.
Als dat geen mooie woorden zijn.
